Publicaties: Boeken

Omgaan met cultureel erfgoed: de jaren vijftig en zestig

In de roerige jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw was 's-Hertogenbosch een van de plaatsen in Nederland waar de onverschilligheid voor haar culturele verleden en haar gebouwde erfgoed de meest afwijzende vorm had aangenomen. Hele buurten in de historische binnenstad die 'helaas' niet ten offer waren gevallen aan het zojuist voorbije oorlogsgeweld, werden meedogenloos gesloopt om plaats te maken voor de uitvoering van de desastreuze herbouwplannen die de stad een modern 'eigentijds' aanzien moesten verschaffen.

1967 - Pleidooi voor 's-Hertogenbosch

In dit benauwende klimaat schreef ik halverwege de jaren zestig als bestuurslid van de Stichting 's-Hertogenbossche Monumentenzorg namens deze stichting een 'Pleidooi voor 's-Hertogenbosch' waarin ik beknopt een beeld schetste van de bijzondere kwaliteiten van de stad als kunstwerk. Het boekje was mede bedoeld als waarschuwing voor de gevolgen van de verwoestende visie die door het stadsbestuur werd ontwikkeld en in praktijk gebracht. De aan het boekje toegevoegde foto's en afbeeldingen van een aantal bedreigde straten, waterlopen en huizen werden door het toenmalige stadsbestuur met tegenzin, maar wel goed, begrepen.

Alternatieven voor structuurplan -1964

Maar het bleek niet genoeg. Daarom probeerde ik naast mijn werkzaamheden in actiegroepen, commissies en culturele verenigingen en als actief lid van de Bossche gemeenteraad, waarin ik samen met Hein Bergé streed voor het voorzichtig omgaan met de historische binnenstad, meer belangstelling te wekken voor ons culturele erfgoed. Ik deed dit door het publiceren van alternatieven voor onder andere het beruchte Stuctuurplan-1964 en het even desastreuze plan tot demping van de Binnendieze. Daarbij wees ik niet alleen op de kwaliteit van de stadswallen met zijn verminkte bastions, de structuur van het bijzondere stratenplan en het belang van de Dieze, maar ook op bijvoorbeeld het culturele belang van de Mariaomgang. Later kreeg ik de gelegenheid deze activiteiten verder uit te breiden met vele lezingen zoals die voor onder meer de Cursus Boschlogie.

Stadsstructuur ontleed in drie opeenvolgende boeken

De bij de bevolking langzaam toenemende belangstelling voor het gebouwde culturele erfgoed inspireerde mij ook tot het schrijven van een boek met als titel 'Het geheim van de oude stad' (1985). Tijdens het schrijven hiervan groeide de inhoud uit tot een zoektocht naar de vormgeving van de kwaliteiten die niet alleen kunnen worden gevonden in de geometrische structuur van 's-Hertogenbosch, maar ook van talloze andere oude steden in Europa. In 'De stad als spiegel van de kosmos' (1997) werkte ik dit thema verder uit en vulde het aan.

Als praktische conclusie op deze studies schreef ik in 1997 een brochure die als titel meekreeg 'De drie stadspleinen van
's-Hertogenbosch'. Hierin werd de spirituele achtergrond van de stadsstructuur nog eens kort samengevat en aangegeven hoe de drie belangrijkste pleinen van de stad (Vismarkt, Markt en Parade) zouden kunnen en moeten worden hersteld, met het verlangen dat dit misschien ook inderdaad zou gebeuren.

Verkrijgbaar vanaf 5 nov 2012:
'Een middeleeuwse stad vol gulden energie'

'Spirituele opgravingen in 's-Hertogenbosch en andere daarmee verbonden plaatsen'

Gestichte middeleeuwse steden zijn niet zomaar gegroeid zoals verouderde opvattingen uit de Romantiek ons willen laten geloven. Vanuit een spiritueel denken werden zij bewust ontworpen en vormgegeven.

In de ontworpen structuur van 's-Hertogenbosch is daardoor niet alleen de wereldvisie van de apostel Johannes en de gnostiek van de katharen herkenbaar, maar als erfenis ook het denken van Kelten, Grieken en Romeinen. Vergelijking van
's-Hertogenbosch met de vorm en de historie van andere zowel dichtbij als veraf gelegen steden, dorpen en landschappen, leidt tot verrassingen die zich in de stad laten herkennen in namen van straten, huizen, andere gebouwen en zelfs patroonheiligen.

Deze moderne manier van waarnemen leidt ook tot het begrijpen van mythen en sagen, plaatselijke legenden, sprookjes en kinderspelen. Het bewust worden van deze verbanden wijst tegelijk de weg naar hoe moet worden omgegaan met de gebouwde erfenis van onze cultuur en hoe de ernstige fouten uit het nabije verleden in de toekomst kunnen worden vermeden.

Een middeleeuwse stad vol gulden energie.
Spirituele opgravingen in
's-Hertogenbosch en andere daarmee verbonden plaatsen.